نشریه علمی شهر ایمن

بررسی روند تغییرات کالبدی مسکن بازسازی شده بعد از سیل 1378 نکا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد معمارى گرایش بازسازى، دانشکده معمارى و شهرسازى، دانشگاه شهید بهشتى

2 گروه معماری و شهرسازی، دانشگاه فنی و حرفه‌ای

چکیده

سیل نکا در بامداد روز ۵ مرداد ۱۳۷۸ در پی بارندگی‌هایی که از روز پیش در شهر نکا آغاز شده بود، به وقوع پیوست. بارندگی شدید منجر به بالا رفتن سطح رودخانه نکا و در نهایت طغیان رودخانه مذکور که از میانه شهر عبور می‌کند گردید. در این سانحه حدود 80 نفر از حاشیه‌نشینان جان خود را از دست دادند. بعد از این واقعه و در دوره بازتوانی بنیاد مسکن استان مازندران، زمینی به مساحت حدود  10300مترمربع معروف به باغ عرب در حومه شهر خریداری نمود و به بازسازی مسکن و انتقال سیل‌زدگان به این منطقه پرداخت. با توجه به گذشت زمان قابل توجهی از سیل نکا و اتمام بازسازی در منطقه،‌ امکان ارزیابی سیاست‌ها و برنامه‌های بازسازی در جابجایی حاشیه‌نشینان و نمود کالبدی آن وجود دارد. به نظر می‌رسد در مسئله جابجایی سیل‌زدگان نکا در سال 1378 به باغ موسوم به «عرب» سیاست دولت سیاست حمایتی بوده است که منجر به ساخت‌وسازهای غیراصولی و ناقص در منطقه شده است. در این پژوهش بررسی و مقایسه مبتنی بر روش کیفی و برای تجزیه‌وتحلیل از جدول SWOT کمک گرفته شده است. روند تغییرات مسکن،‌ عوامل مؤثر بر آنها و شناخت از چگونگی برآوردن این نیازها بخشی از اهداف پژوهش است که با تکمیل پرسشنامه از طریق اهالی حاصل می‌گردد. مصاحبه، انجام مطالعات میدانی، مطالعه اسناد و مدارک کتابخانه‌ای و مصاحبه عمیق با مسئولین روش‌های دیگر جمع‌آوری اطلاعات در این پژوهش می‌باشد. تدوین و گردآوری مبانی نظری حاکم بر پژوهش عمدتاً از طریق مطالعه متون مرتبط و جمع‌آوری اطلاعات از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و منابع اینترنتی و ارتباط با مراکز علمی و تحقیقاتی فعال امکان‌پذیر می‌باشد. شواهد نشان می‌دهد تجمیع حاشیه‌نشینان در یک منطقه، با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی آنان پیش از سیل، محله‌ای فقیرنشین را به وجود آورده است که شاخص‌های فقر و محرومیت در طول این چند سال تداوم پیدا کرده است. این امر باعث فرسودگی فیزیکی بافت بنا به دلایل عدم رسیدگی، تعمیر،‌ نگهداری و نادیده گرفتن اصول اولیه ساخت‌وساز گشته است.

کلیدواژه‌ها

  1. استراس، آنسلم؛ کوربین، جولیت، 1390، اصول روش تحقیق کیفی- نظریه مبنایی، رویه‌ها و شیوه‌ها، (ب. محمدی، مترجم)، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی
  2. آیسان، یاسمین؛ دیویس، یان، 1385، معماری و برنامه‌ریزی بازسازی، (ع. فلاحی، مترجم)، دانشگاه شهید بهشتی
  3. حاج باقری، محسن، 1385، روش تحقیق گراندد تئوری: راه و روش نظریه‌پردازی در علوم انسانی و بهداشتی، انتشارات بشری
  4. راهب، غزاله، بررسی تجارب بازسازی سیل 1378 شهرستان نکا از منظر توسعه، 1384، نشریه هنرهای زیبا، شماره 23، ص 68-59
  5. راهب، غزاله،1380، مستندسازی تجارب بازسازی سیل نکا، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، تهران
  6. ستاد حوادث غیرمترقبه شهرستان نکا، گزارش سیل نکا، 1378، شهرستان نکا
  7. Abramovitz, J., Unnatural Disasters, 2001, Worldwatch Paper No. 158. Worldwatch Institute, Danvers, MA.
  8. Adianto, J., Gabe, R.T., 2019, The spatial strategies and its mechanism of home-based enterprise in Kampong Cikini, Jakarta, ITU A|Z, 16(2), 55-68.
  1.  
  1. Analysis of organizational, institutional and political changes, formal and informal responses after mega-disasters’. Natural Hazards, 55(3), 637-655.
  2. Birkmann, J. et al, 2010, Extreme events and disasters: a window of opportunity for change?
  3. Clinton, W.J., 2006, Key Propositions for Building Back Better: Lessons Learned from Tsunami Recovery, Office of the United Nations Secretary General’s Special Envoy for Tsunami Recovery, New York, NY
  4. Doberstein, Brent, 2013, Towards guidelines for post disaster vulnerability reduction in informal settlements, Disasters, 37, 28-47
  5. Hardoy, J.E., Satterwaite, D., 1989, Squatter Citizen Life in the Urban Third World
  6. Irfan Ahmad Rana, Muhammad Asim, Atif Bilal Aslam, Ali Jamshed, 2021, Disaster management cycle and its application for flood risk reduction in urban areas of Pakistan, Urban climate, 38, 100893
  7. Liu, C., Li, Y., and Li, J., 2017, Geographic information system-based assessment of mitigating flash-flood disaster from green roof systems, Computers, Environment and Urban Systems, 64, 321–331.
  8. Munawar, H.S.; Hammad, A.W.A.; Waller, S.T.; Thaheem, M.J.; Shrestha, A., 20121, An Integrated Approach for Post-Disaster Flood Management Via the Use of Cutting-Edge Technologies and UAVs: A Review. Sustainability, 13, 7925, https://doi.org/10.3390/ su13147925
  9. Tipple, G.A., 2005, The Place of Home-based Enterprises in the Informal Sector: Evidence from Cochabamba, New Delhi, Surabaya, and Pretoria. Urban Studies, 42(4), 611- 632. doi: 10.1080/00420980500060178
  10. Wamsler, Christine, 2004, Managing Urban Risk: Perceptions of Housing and Planning as a Tool for Reducing Disaster Risk, Global Built Environmental Review (GBER), 4, 11-28.
  11. Wisner, A., 1995, Understanding problem building: Ergonomic work analysis. Ergonomics, 38(3), 595-605. 
نشریه علمی شهر ایمن
دوره 4، شماره 4 - شماره پیاپی 16
اسفند 1400
صفحه 36-49