نشریه علمی شهر ایمن

مسیریابی بهینه تخلیه اضطراری در بافت‌های مرکزی شهری (نمونه مورد مطالعه: منطقه 1 شهرداری اصفهان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه گیلان

2 گروه مهندسی شهرسازی، دانشگاه گیلان

چکیده

تخلیه اضطراری و شناسایی مسیرهای بهینه تخلیه یکی از ابعاد اساسی مدیریت بحران به شمار می­آید که کشورهای مختلف بنا بر سطح توسعه و میزان آینده­نگری خود به آن توجه می­نمایند. با توجه به خلأ مطالعاتی و عدم توجه کافی سیستم مدیریت شهری کشور و ضعف مطالعاتی و پژوهشی در این زمینه، این مطالعه شناسایی مسیرهای بهینه تخلیه اضطراری در منطقه 1 شهرداری اصفهان به‌عنوان یکی از هسته­های هویتی- تاریخی و مرکزیت تجاری - گردشگری شهر اصفهان را وجه همت خود قرار داده است (در قالب ایجاد شبکه پویا و قابل استفاده جهت انواع مختلف بحران­های انسانی - طبیعی). در این راستا شش شاخص اصلی کیفیت بنا، تراکم جمعیت، تراکم ساختمانی، قدمت بنا، عرض مسیر و شیب مسیر بر اساس پیشینه علمی و در دسترس بودن داده­های مورد نیاز احصا گردیدند. بعد از آن 32 خیابان بر مبنای عرض حداکثری و پوشش حداکثری منطقه انتخاب شد و وضعیت شاخص‌های مذکور برای این خیابان‌ها و محدوده واقع در شعاع 100 متری آنها مورد بررسی قرار گرفت. سپس شاخص­های مورد اشاره در سیستم تحلیل شبکه­ای و نرم­افزار SuperDecision مورد وزن­دهی قرار گرفتند و پس از ایجاد شبکه، شناسایی مسیر بهینه بر مبنای هرکدام از شاخص­ها مورد آزمون قرار گرفت و شش مسیر منحصربه‌فرد بر اساس هرکدام از شاخص­های پژوهش مورد شناسایی قرار گرفتند.‌ در نهایت با روی­هم­اندازی لایه­ها، مسیر تخلیه اضطراری نهایی به سمت منطقه امن ترسیم گردید.

کلیدواژه‌ها

  1. حسین زاده، م.، و احمدی، ع.، و صمدی فروشانی، م. (1400). توسعه مدل پویای مدیریت بحران زلزله در تهران با استفاده از رویکرد پویایی‌شناسی سیستم (SD) مخاطرات محیط طبیعی، 10(27), 67-90.
  2. حکمت‌نیا، ح.، و موسوی، م.، و سعیدپور، ش.، و رسولی، م. (1400). بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری با رویکرد مدیریت بحران زلزله (مطالعه موردی: شهر سقز). مخاطرات محیط طبیعی، 10(29), 87-106.
  3. نوروزی، ا. و فرهادی، م. (1396). سنجش آسیب‌پذیری و برنامه‌ریزی راهبردی مدیریت بحران (زلزله) در نواحی روستایی. مدیریت بحران، 6(11), 31-45.
  4. Abd Rahman, N., Johari, M.S.M., & Dias, C. (2022). Exploratory study on self-awareness and self-preparedness of Malaysian rail passengers for emergency evacuations. Transportation Engineering, 7, 100105. doi:https://doi.org/10.1016/j.treng.2022.100105
  5. Aigwi, I.E., Filippova, O., Ingham, J., & Phipps, R. (2020). Unintended consequences of the earthquake-prone building legislation: An evaluation of two city centre regeneration strategies in New Zealand's provincial areas. International Journal of Disaster Risk Reduction, 49, 101644. doi:https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2020.101644
  6. Aman, D.D., & Aytac, G. (2022). Multi-criteria decision making for city-scale infrastructure of post-earthquake assembly areas: Case study of Istanbul. International Journal of Disaster Risk Reduction, 67, 102668. doi:https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2021.102668
  7. Baquedano Juliá, P., Ferreira, T.M., & Rodrigues, H. (2021). Post-earthquake fire risk assessment of historic urban areas: A scenario-based analysis applied to the Historic City Centre of Leiria, Portugal. International Journal of Disaster Risk Reduction, 60, 102287. doi:https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2021.102287
  8. Cai, Y., Wang, X., Luo, Y., & Bao, X. (2022). Mission planning of safe approach and emergency evacuation to large slow-rotating space debris. Advances in Space Research, 69(3), 1513-1527. doi:https://doi.org/10.1016/j.asr.2021.12.022
  9. Celano, F., & Dolšek, M. (2021). Fatality risk estimation for industrialized urban areas considering multi-hazard domino effects triggered by earthquakes. Reliability Engineering & System Safety, 206, 107287. doi:https://doi.org/10.1016/j.ress.2020.107287
  10. Di Ludovico, D., D'Ovidio, G., & Santilli, D. (2020). Post-earthquake reconstruction as an opportunity for a sustainable reorganisation of transport and urban structure. Cities, 96, 102447. doi:https://doi.org/10.1016/j.cities.2019.102447
  11. Ding, N., Ma, Y., Dong, D., & Wang, Y. (2021). Experiment and simulation study of emergency evacuation during violent attack in classrooms. Journal of Safety Science and Resilience, 2(4), 208-221. doi:https://doi.org/10.1016/j.jnlssr.2021.09.002
  12. Giuliani, F., De Falco, A., & Cutini, V. (2020). The role of urban configuration during disasters. A scenario-based methodology for the post-earthquake emergency management of Italian historic centres. Safety Science, 127, 104700. doi:https://doi.org/10.1016/j.ssci.2020.104700
  13. Giuliani, F., De Falco, A., & Cutini, V. (2022). Rethinking earthquake-related vulnerabilities of historic centres in Italy: Insights from the Tuscan area. Journal of Cultural Heritage, 54, 79-93. doi:https://doi.org/10.1016/j.culher.2022.01.004
  14. Hosseini, O., & Maghrebi, M. (2021). Risk of fire emergency evacuation in complex construction sites: Integration of 4D-BIM, social force modeling, and fire quantitative risk assessment. Advanced Engineering Informatics, 50, 101378. doi:https://doi.org/10.1016/j.aei.2021.101378
  15. Huang, P., Chen, M., Chen, K., Ye, S., & Yu, L. (2022). Study on an emergency evacuation model considering information transfer and rerouting: Taking a simplified H-shape metro station hall as an example. Tunnelling and Underground Space Technology, 124, 104485. doi:https://doi.org/10.1016/j.tust.2022.104485
  16. Jang, S.H., Hwang, H., & Chung, J.-B. (2022). Effects of child pick-up behavior on emergency evacuations. Nuclear Engineering and Technology. doi:https://doi.org/10.1016/j.net.2022.01.035
  17. Saavedra, J., de la Cruz, G.A., & Fernández-Vicente, P. (2021). Neoliberalism of disaster and long-term recovery: The case of the 2010 earthquake in Talcahuano, Chile. International Journal of Disaster Risk Reduction, 61, 102356. doi:https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2021.102356
  18. Sharma, S., & Rastogi, B.K. (2021). Earthquake-induced damage scenario simulation. Remote Sensing Applications: Society and Environment, 23, 100585. doi:https://doi.org/10.1016/j.rsase.2021.100585
  19. Tang, P., Xia, Q., & Wang, Y. (2019). Addressing cascading effects of earthquakes in urban areas from network perspective to improve disaster mitigation. International Journal of Disaster Risk Reduction, 35, 101065. doi:https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2019.101065
  20. Tang, T.-Q., Yuan, X.-T., Hu, P.-C., & Wang, T. (2022). Modeling and simulating the non-emergency evacuation behavior in a hospital registration hall. Transportmetrica A Transport Science. doi:https://doi.org/10.1080/23249935.2021.1948930
  21. Tang, Y., Xia, N., Lu, Y., Varga, L., Li, Q., Chen, G., & Luo, J. (2021). BIM-based safety design for emergency evacuation of metro stations. Automation in Construction, 123, 103511. doi:https://doi.org/10.1016/j.autcon.2020.103511
  22. Wang, X., Liu, Z., Loughney, S., Yang, Z., Wang, Y., & Wang, J. (2022). Numerical analysis and staircase layout optimisation for a Ro-Ro passenger ship during emergency evacuation. Reliability Engineering & System Safety, 217, 108056. doi:https://doi.org/10.1016/j.ress.2021.108056.
نشریه علمی شهر ایمن
دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 18
شهریور 1401
صفحه 79-94