نشریه علمی شهر ایمن
معرفی روشی برای تعیین حریم امن توسعه بافت های شهری در معرض خطر انفجار انبارهای نفت (مطالعه موردی انبارهای نفت تهران)
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 پژوهشکده مدیریت خطرپذیری پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله
2 رئیس پژوهشکده مدیریت خطرپذیری پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله
3 عضو هیئت علمی پژوهشکده مدیریت خطرپذیری پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله
چکیده
همجواری بافت مسکونی با تاسیسات خطرناک صنعتی، یکی از چالش‌های پیش روی مدیریت بحران در شرایط رخداد سوانح طبیعی یا انسان ساخت در دنیای مدرن امروز است. از این رو محاسبه‌ی پیامدهای ناشی از آسیب به این تأسیسات، از اهمیت زیادی در برنامه‌ریزی شهری و مدیریت بحران برخوردار است. پیامدهای آسیب به تأسیسات خطرناک می‌توانند با سناریوهای متفاوتی مورد ارزیابی قرار بگیرند. اضافه‌فشار ناشی از انفجار، تابش حرارتی ناشی از آتش‌سوزی و مسمومیت بدلیل پخش مواد سمی از دلایل عمده‌ی تهدید بافت‌های شهری مجاور تأسیسات خطرناک می‌باشند. بنابر میزان آسیب‌پذیری و اهداف کاهش ریسک، سناریوهای متفاوتی در نظر گرفته می‌شود. شهر تهران نیز در معرض مخاطرات مختلف ناشی از آسیب به تاسیسات خطرناک می باشد. از انواع تأسیساتی که می‌توانند تهدیدی جدی برای ساکنان شهر تهران باشند، انبارهای نفت شمال غرب، شمال شرق و جنوب این شهر از اهمیت بیشتری برخوردارند. لذا تعیین حریم امن اطراف این تأسیسات، به عنوان یکی از چالش‌های موجود در زمینه‌ی مدیریت بحران تهران مطرح است. در این مقاله با در نظر گرفتن پیامدهای ناشی از انفجار ابر بخار (به عنوان بدترین سناریوی موجود)، نسبت به تعیین حریم امن اطراف انبارهای نفت تهران پرداخته شده است. بدین منظور از دو روش مرسوم در محاسبه‌ی اضافه‌فشار ناشی از انفجار ابر بخار استفاده شده و اختلاف میان نتایج آن‌ها، مورد بحث و بررسی قرار داده شده است. هم‌چنین با بررسی آسیب پذیری ساختمان‌های موجود در اطراف هرکدام از انبارهای نفت، اضافه‌فشار معیار برای تخریب ساختمان‌ها مشخص شده و حریم امن اطراف این تأسیسات محاسبه گردیده است.
کلیدواژه‌ها
- Guan, Wenling, Qingwen Liu, and Chengjie Dong. Risk assessment method for industrial accident consequences and human vulnerability in urban areas. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 76 (2022): 104745.
- Cruz, A.M., 2003. Joint natural and technological disasters: assessment of natural disaster impact on industrial facilities in highly urbanized areas. Dissertation. UMI Number: 3116886, 204 pp.
- Krausmann, Elisabeth, Ana Maria Cruz, and Ernesto Salzano. Natech risk assessment and management: reducing the risk of natural-hazard impact on hazardous installations. Elsevier, 2016.
- Doregar Zavareh, Razieh, et al. The environmental risk assessment of fire and explosion in storage tanks of petroleum products. Sustainability, 14.17 (2022): 10747.
- Jafari, Mohammad Ashtari. Statistical prediction of the next great earthquake around Tehran, Iran. Journal of Geodynamics, 49.1 (2010): 14-18.
- Zafarani, Hamid, et al. Stochastic modeling of Iranian earthquakes and estimation of ground motion for future earthquakes in Greater Tehran. Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 29.4 (2009): 722-741.
- https://eurlex.europa.eu/legalcontent/EN/TXT/?uri=celex%3A32012L0018.
- https://www.hse.gov.uk/pubns/books/l111.html.
- US EPA. Risk management program guidance for offsite consequence analysis. (1999).
- Bosch, C.J.H. Methods for the calculation of physical effects. Yellow Book (1997).
- Kinney, G.F., and K.J. Graham. Explosive shocks in air, 2 nd. New York: Springer Science, 10 (1985): 978-3.
- Malaysia, guidelines for siting and zoning of industry and residential areas, 2012.
- VlCtOFla, V. I. C. T. O. R. I. A. Recommended separation distances for industrial residual air emissions. (2013).
- Alonso, Fernando Diaz, et al. Consequence analysis to determine the damage to humans from vapour cloud explosions using characteristic curves. Journal of hazardous materials, 150.1 (2008): 146-152.
- Zhang, Peili, Jianjun Liang, and Jian Wang. Equivalent analysis of the explosion overpressure of gasoline vapor–air mixture by using isooctane equivalence ratio. Journal of Thermal Analysis and Calorimetry, 137.5 (2019): 1775-1781.
- Shadman, H.sarkheil. Modeling and quantitative assessment of hazards of fuel storage tanks of Ray oil storage facilities using PHAST software (2016) [in Persian]
- ALOHA Software. https://www.epa.gov/cameo/aloha-software.
- Kumar, Ashok. Guidelines for evaluating the characteristics of vapor cloud explosions, flash fires, and bleves. Center for Chemical Process Safety (CCPS) of the AIChE, Published by the American Institute of Chemical Engineers, New York, NY (1994), 387 pages,[ISBN: 0-8169-0474-X], US List Price: $150, (1996): S11-S12.
- King, Kim W., Johnny H. Wawclawczyk, and Cem Ozbey. Retrofit strategies to protect structures from blast loading. Canadian Journal of Civil Engineering, 36.8 (2009): 1345-1355.
- Budavari, S. (ed.). The Merck Index - Encyclopedia of Chemicals, Drugs and Biologicals. Rahway, NJ: Merck and Co., Inc., 1989., p. 817.
- Pubchem website. https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Isooctane-d8.
- A damaged building in the aftermath of a massive explosion in Beirut, Lebanon, Aug. 5, 2020 (EPA photo).
- The Buncefield incident, 11 December 2005: the final report of the Major Incident Investigation Board. Health and Safety Executive, 2008.
- Johnson, D. Michael. The potential for vapour cloud explosions–Lessons from the Buncefield accident. Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 23.6 (2010): 921-927.
)