نشریه علمی شهر ایمن
تعیین منطقه شهری با استفاده از روش جاذبه (اندازه گیری جریان‌ها و فاصله از مرکز) و تحلیل تابآوری مناطق شهری (مطالعه موردی: منطقه شهری سمنان)
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران.
2 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری ، دانشگاه آزاد اسلامی سمنان، سمنان، ایران.
چکیده
توسعه و گسترش شهرنشینی در قرن بیستم باعث شکل گیری سازمان‌های فضایی متفاوتی در الگوهای شهری و منطقه‌ای شده است. این پژوهش با بکارگیری روش جاذبه (اندازه‌گیری جریان‌ها و فاصله از مرکز) به تعیین محدوده منطقه شهری سمنان پرداخته است و هدف آن مشخص کردن مرز منطقه شهری سمنان براساس روابط عملکردی می باشد. از مرکز شهر سمنان حریمی به شعاع 20 و50 کیلومتر در GIS زده شده، شهر سمنان به عنوان شهر اصلی و شهرهای درجزین، سرخه، شهمیرزاد و مهدیشهر به عنوان شهرهای پیرامونی انتخاب گردیدند. در روش اندازه‌گیری جریان‌ها، میزان جمعیت جابه‌جا شده بین دو شهر و میزان کالای جابه‌جا شده محاسبه گردیده و نمره نهایی (iT) هر شهر محاسبه گردید. شهرهای سرخه و درجزین با همبستگی متوسط، مهدیشهر با همبستگی بالا و شهمیرزاد با همبستگی خیلی بالا با شهر سمنان می‌باشند. در روش فاصله از مرکز برای تعیین محدوده منطقه شهری سمنان فاصله مناسبی برای حداکثر مسافتی که شهر سمنان می-تواند با حفظ ماهیت شهر- منطقه‌ای خود بر نقاط شهری پیرامونی تاثیر گذار باشد (فاصله راحت‌ترین زمان برای رسیدن به شهر اصلی) مشخص و شهرهایی که حد مطلوبی از امتیاز را داشته باشند با استفاده از این روش در محدوده منطقه شهری قرار می‌گیرند. از هم‌پوشانی نقشه‌های حاصل از روش‌های اندازه‌گیری جریان‌ها و فاصله از مرکز در GIS، منطقه شهری سمنان، درجزین، سرخه، شهمیرزاد و مهدیشهر تعیین گردید. سطح تابآوری کل در محدوده منطقه شهر سمنان برابر با 3/21 و پایین‌تر از میانگین 3/5 می‌باشد.لذا محدوده شهر-منطقه در این ابعاد از تاب آوری لازم برخوردار نمی باشد.
کلیدواژه‌ها
- Allan, P.B. (2010). The Critical Role of Open Space in Earthquake. In EN: Proceedings of the 2010 NZSEE Conference (2010, Nueva Zelandia, 1-10.
- Beidokhti Aliakbar, A., & Sharifi, N. (2015). Development of Revitalization Strategies of Old textures of Semnan City using FAHP and SWOT techniques.". Geography and Territorial Spatial Arrangement, 5, 233-248.
- Bertilsson, L.W. (2018). Urban flood resilience–A multi-criteria index to integrate flood resilience into urban planning. Journal of Hydrology, 970-982.
- Bevir, M. (2007). Encyclopedia of governance (Vol. 1). SAGE Publications.
- Dadashpoor Hashem, Afaghpoor Atusa. (2016). The new epistemic and theoretical rationality governing the spatial organization of urban systems. Interdisciplinary Studies in the Humanities, 1-28.
- Davoudi, S. (2008). Conceptions of the city-region: a critical review. Proceedings of the Institution of Civil Engineers-Urban Design and Planning, 51-60.
- Davoudi, S. (2008). Conceptions of the city-region: a critical review. Proceedings of the Institution of Civil Engineers-Urban Design and Planning. doi:https://doi.org/10.1680/udap.2008.161.2.51
- Dickinson, R.E. (1964). City and Region: A Geographical Interpretation (International Library of Society). Routledge and Kegan Pau.
- Divsalar A., S.A. (2011). Spatial Planning, Sustainable Development Of Costal Cities Case Study: Coastal City Of Nour. GEOGRAPHY AND DEVELOPMENT, 43-64.
- Dutta, V. (2012). War on the dream–How land use dynamics and peri-urban growth characteristics of a sprawling city devour the master plan and urban suitability? Homeland Security.
- Folke, C. (2006). Resilience: The emergence of a perspective for social–ecological systems analyses. Global environmental change, 16, 253-267. doi: https://doi.org/10.1016/j.gloenvcha.2006.04.002
- Gaillard, J.-C. (2007). Resilience of traditional societies in facing natural hazards. Disaster Prevention and Management: An International Journal, 522-544.
- Ghiasvand, A.A. (2015). The concept and measurement of economic resilience. Economics Research, 161-187. doi:https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?id=539189.
- Jalali, S.M., & Eftekari, M. (2008). An Experimental Criterion to Determine Pillar Strength in Salt Mines. Modern Management of Mine Prouducting, Geology & Environmental Protection (pp. 27-34). Albena: International Scientific GeoConference.
- Jalali, S.M., & Forouhandeh, S.F. (2011, June). Reliability Estimation of Auxiliary Ventilation Systems in Long Tunnels during Construction. Safety Science, 49(5), 664-669. Retrieved from http://dx.doi.org/10.1016/j.ssci.2010.12.015
- Jalali, S.M., Emami, M., Najafi, M., Gharib-Bolok, F., Mohammadi, H., & Ramezanzadeh, A. (2015). Underground Coal Gasification as a Strategy to Improve Energy Economy of Iran. Iranian Energy Economics, 4(13), 63-88. Retrieved from http://jiee.atu.ac.ir/article_852_202.html
- Jha, A.K.-G. (2013). Building urban resilience: principles, tools, and practice. World Bank Publications.
- Kotlyakov, V., & Komarova, A. (2006). Elsevier's Dictionary of Geography: in English, Russian, French, Spanish and German. Elsevier.
- León and March. (2014). Urban morphology as a tool for supporting tsunami rapid resilience: A case study of Talcahuano, Chile. Habitat international, 250-262.
- Parr, J.B. (2007). Spatial definitions of the city: four perspectives. Urban studies, 381-392.
- Salehi, E.A. (2021). Evaluation and analysis of urban land use resilience (Case study: District 22 of Tehran). Geographical Quarterly of the land, 23-44.
- Sarafi, M & .Nejati Allaf, N. (2015) New Regionalism Approach for Improving the System of Spatial Development Management in Iran. Human Geography Research, 874-857, doi:10.22059/jhgr.2015.51221.
- Sharifzadegan, A.H., & Fathi, F. (2016). Determining the Spatial Boundaries of City-Region for Tehran Metropolis and its Surrounding Area. Town and Country Planning, 35-55.
- Singh, B., & Goel, R.K. (2006). Tunnelling in Weak Rocks. (J.A. Hudson, Ed.) Amsterdam: Elsevier B.V.
- Taghvai Masoud, S.H. (2010). An analysis of Iran urban systems during the period of 1335 (1956) to 1385 (2006). Urban-Regional Studies and Research, 55-77.
- Taylor, N. (1998). Urban planning theory since 1945. Sage. International Planning Studies.
- Turok, I. (2009). Limits to the mega-city region: Conflicting local and regional needs. Regional Studies, 845-862.
)