مطالعه تطبیقی نظریه‌های طراحی کالبدی محیطی امن و ارائه راهنمای طراحی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران

2 گروه معماری،‌ پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

چکیده

مسئله امنیت و دفاع از قلمروها، به عنوان یکی از عوامل موثر در پایداری اجتماعی، از دغدغه‌های بشر نخستین تا امروز می‌باشد. اهمیت تاثیر ویژگی‌های کالبدی بر امنیت یک محیط دغدغه بسیاری از پژوهشگران معاصر بوده و نظریه‌هایی چون فضای قابل دفاع، CPTED، رشد ایمن و مطالعات روانشناسی هر یک از دریچه‌ای به موضع نگریسته‌اند. در این پژوهش تلاش شده ضمن نگرش جامع، با مطالعه تطبیقی مطالعات کیفی موجود و ارائه راهنمای طراحی در چارچوب یک دسته‌بندی جدید متفاوت، مسئله طراحی محیط کالبدی امن را تسهیل نماییم. فرض پژوهش این است که تمامی موارد پراکنده مطروحه در سه عامل اولیه رفتار قلمروپایی، نظارت طبیعی و نمود قابل تقسیم‌بندی بوده و می‌توان مرور پیشینه موضوع و تحلیل کیفی آن، با استدلال منطقی به روش تطبیقی، به دسته‌بندی الزامات طراحی کالبدی محیطی امن بپردازیم. به این منظور مابقی مولفه‌های پراکنده را زیر مجموعه‌ی یکی از این سه عامل کلی فرض نموده و با دسته‌‌بندی و نام‌گذاری این موارد، به مولفه‌های ثانویه زیرمجموعه مولفه‌های اولیه دست یافتیم. در نهایت مولفه‌های ثانویه ساختار فضایی و مرزبندی برای رفتار قلمروپایی، پشتیبانی از فعالیت و دید برای نظارت طبیعی، کنترل دسترسی برای هر دو و کیفیت، نگهداری و دشواری هدف برای نمود در نظر گرفته شد. در مطالعات تکمیلی می‌توان به میزان همبستگی و اثرگذاری هریک از این عوامل در نتیجه نهایی طراحی یک محیط امن پرداخت. این راهنمای طراحی می‌تواند به عنوان الزامات طراحی با هدف اعمال مولفه‌های غیر عامل یک محیط امن در طراحی شهری و محیط‌های همسایگی و محله‌ها مبنای عمل قرار بگیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات