واکاوی اصول پدافند غیرعامل در ساختار سنتی بازار همدان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر دانشگاه جامع امام حسین(علیه‌السلام) و دانشجوی دکتری معماری دانشگاه آزاد واحد تهران شمال

2 کارشناسی ارشد معماری؛ دانشگاه تهران

3 دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز

چکیده

هنگامی‌که بحث پدافند غیرعامل وارد حوزه معماری و شهرسازی می‌شود موضوع فضاهای کالبدی در حفظ و حراست از جان و مال مردم اهمیت بسیاری می‌یابد. یکی از مهم‌ترین فضاهای شهری، میادین اصلی و مراکز شهری است که به دلیل تراکم جمعیت بالا و اینکه این فضاها مهم‌ترین مکان برای تأمین بسیاری از مایحتاج روزمره زندگی هستند، باید توجه خاص و ویژه‌ای به آن شود. در ساختار شهرهای سنتی ایران بازارها در مراکز و میادین اصلی شهر قرار دارند؛ شبکه گسترده‌ای که به‌صورت سرپوشیده بسیاری از محلات و خیابان‌های اصلی شهر را به هم متصل کرده و ویژگی‌های بسیاری دارد که آن را تبدیل به یک مجموعه پدافندی می‌کند و با تمهیدات مناسبی می‌توان این ویژگی را بهبود بخشید. هدف این پژوهش بررسی معماری بازار سنتی همدان، شناسایی ویژگی‌های بالقوه آن با رویکرد مبتنی بر اصول پدافند غیرعامل است. با توجه به رویکرد پژوهش، روش تحقیق، تحلیلی- توصیفی و کیفی است. و در پی اینست که با ارائه چه تمهیدات معمارانه‌ای می‌توان بازار همدان را به یک مجموعه با ضریب ایمنی بالا و پدافندی تبدیل کرد؟ در بازار همدان می‌توان از افقی گرایی به‌جای عمودی گرایی، چند عملکردی بودن، پراکندگی فضاها، ترکیب مسیرها و فضای باز، استفاده از شیب زمین و فضاسازی غیر هم‌سطح و ترکیب کاربری‌های مذهبی با مجموعه برای یک مجموعه پدافندی در فضاهای جمعی و مراکز مهم شهری الگوبرداری کرد و فضاهایی ایجاد نمود که در هنگام بحران کارآمد بوده و در حفظ جان مردم مؤثر باشند.

کلیدواژه‌ها